Ytsma, Hieke
(2017)
Een verslindend ideaal.
Master thesis, Master Geestelijke Verzorging.
Abstract
Anorexia nervosa wordt beschouwd als een eenzame eetstoornis, het is een ziekte waarbij meisjes (en enkele jongens) zichzelf uithongeren. Vaak mag de omgeving van de meisjes er niets van weten, het is een zorgvuldig bewaard geheim, een stiekeme strijd tegen eten dat het meisje alleen voert. Tegenwoordig zijn er ook meisjes die er openlijk voor uitkomen dat ze extreem willen afvallen. Deze meisjes komen bijeen op internetsites die pro-ana sites genoemd worden. Pro-ana is de laatste tijd vaak negatief in het nieuws geweest, in diverse televisie programma’s en tijdschriften waren foto’s van extreem vermagerde meisjes te zien en vertelden voormalig anorexia-nervosapatiënten over de invloed van de sites en de ernstige gevolgen van extreem afvallen. In veel van de programma’s wordt de vraag gesteld of pro-ana verboden moet worden omdat het aan zou zetten tot anorexia nervosa.
De naam pro-ana stamt af van de woorden professional anorexia , dit is volgens veel van de meisjes iets anders dan de ziekte anorexia nervosa. Op de pro-ana sites vinden ze tips en ondersteuning bij hun pogingen om af te vallen. Zo putten ze inspiratie uit foto’s van elkaar en van Hollywoodsterren. Het lijkt niet te gaan om slank zijn, maar om het letterlijk zien van botten en ribben. Dat is wat deze meisjes mooi vinden, blijkt uit het commentaar bij foto’s op de sites. De meisjes hebben een doel dat ze willen bereiken en helpen elkaar daarmee. Een andere ondersteuning die ze bij het afvallen gebruiken, is Ana. Dit lijkt een opperwezen te zijn dat deze meisjes helpt om hun doel te bereiken. De meisjes voelen zich onbegrepen door hun omgeving, alleen meisjes die ook pro-ana zijn begrijpen hoe ze zich voelen. Door middel van weblogs en sites vormen ze een groep met een specifieke levensstijl die in het teken staat van het zo veel mogelijk ontwijken van eten.
Het doel van deze scriptie is om in kaart te brengen wat pro-ana voor de vaste bezoekers van pro-ana sites is en hoe deze beweging te verklaren valt. De bijbehorende vraagstelling is: wat is de betekenis van pro-ana voor de meisjes die zich hiermee bezig houden? Belangrijke deelvragen hierbij zijn wat voor soort beweging pro-ana is en in hoeverre pro-ana te maken heeft met de ziekte anorexia nervosa.
Pro-ana is vermoedelijk in Engeland ontstaan en is snel opgepikt door Engelstalige pubers over de hele wereld en zijn er ook pro-ana sites in andere talen gekomen. Om deze scriptie enigszins af te bakenen richt ik me alleen op Nederlandstalige pro-ana sites. Een andere afbakening die ik heb gemaakt is mijn keuze om alleen naar de meisjes te kijken die pro-ana sites bezoeken en niet naar de gewoontes en levensstijl van meisjes met anorexia nervosa die de sites niet bezoeken. Anorexia nervosa is een ziekte die voornamelijk bij meisjes voorkomt. Slechts 5 tot 10 procent van de anorexia-nervosapatiënten zijn mannen. Afgaande op de namen die ze gebruiken op de sites, zijn de vaste bezoekers van pro-ana sites ook voor het grootste gedeelte vrouwen of meisjes, of hier ook jongens tussen zitten die een meisjesnaam gebruiken is onbekend.
De term anorexia nervosa is eigenlijk misleidend. Het woord anorexia betekent letterlijk gebrek aan eetlust. Meisjes met anorexia nervosa hebben echter wel degelijk eetlust, ze proberen dit alleen voor zichzelf te onderdrukken. De term nervosa duid erop dat de ziekte een psychische oorzaak heeft. In Nederland zijn er ongeveer 5000 tot 6000 jonge vrouwen die aan de ziekte anorexia nervosa lijden. De bezoekers van pro-ana sites zijn vermoedelijk een combinatie van een deel van deze anorexia-nervosapatiënten en bezoekers zonder eetstoornis. Het onderscheidt hiertussen is vaak moeilijk te maken.
In dit onderzoek kijk ik vooral naar wat de meisjes zelf aan de sites hebben. Uit de sites blijkt dat ze op allerlei manieren tips en steun zoeken. Het lijkt er op dat anorexia nervosa door pro-ana gecultiveerd is tot een na te streven fenomeen. Toch betekent dit niet dat ieder meisje op de site accepteert de ziekte te hebben. In eerste instantie benader ik pro-ana vanuit het idee van de meisjes zelf, die zeggen dat pro-ana een keuze is, een levensstijl, en niet een ziekte.
Om te beginnen zal ik in hoofdstuk één een beknopte beschrijving van de medische en psychologische benadering van anorexia nervosa geven en in hoofdstuk twee de geschiedenis van anorexia nervosa beschrijven waarbij de nadruk ligt op de sociale theorieën die hierover zijn ontwikkeld in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Het is van belang om meer inzicht in de achtergrond van anorexia nervosa te geven, omdat pro-ana veel overeenkomsten met deze ziekte heeft. Ik kan pro-ana niet bestuderen zonder de achtergrond van anorexia nervosa te weten, omdat dit (soms zelfs expliciet) veel met de pro-ana meisjes te maken heeft.
De pro-ana sites beschrijf ik aan de hand van de theorie van antropoloog Clifford Geertz over hoe een etnograaf onderzoek moet doen. Alles wat de etnograaf tegenkomt is volgens Geertz een verscheidenheid van complexe en conceptuele structuren die met elkaar verweven zijn en soms vreemd, onregelmatig en onduidelijk zijn. De etnograaf moet op de een of andere manier bedenken hoe hij dit eerst gaat begrijpen en dan weergeven. Analyse is volgens Geertz het sorteren van structuren die van belang zijn en vervolgens vaststellen wat hiervan de sociale achtergrond en betekenis is. Een etnograaf moet volgens Geertz eerst datgene wat hij tegenkomt zoveel mogelijk beschrijven vanuit het standpunt van de personen die hij onderzoekt, dan kan hij later interpreteren wat hiervan de betekenis is. In hoofdstuk drie zal ik de pro-ana sites beschrijven op een manier waarbij ik zo weinig mogelijk probeer te duiden wat de betekenis is van datgene wat ik beschrijf. Ik maak hier gebruik van de sites die qua bezoekersaantallen de grootste leken te zijn. Hier komen de meeste mensen en wordt actief op veel verschillende rubrieken gereageerd. Ik probeer te beschrijven wat er op de sites gebeurt vanuit het standpunt van de meisjes zelf. Hiermee probeer ik het mogelijk te maken om in de hoofdstukken die hier op volgen iets te kunnen zeggen over de betekenis die mogelijk achter de pro-ana sites zit.
In hoofdstuk vier probeer ik de informatie uit de voorgaande hoofdstukken te interpreteren in verschillende manieren waarop je pro-ana zou kunnen classificeren. Hierbij bekijk ik de ideeën van de antipsychiatrie en bekijk ik pro-ana als jeugdcultuur en als religie. Het is niet de bedoeling om pro-ana in één of meerdere van deze theorieën of groepen te plaatsen. Op deze manier wil ik vanuit verschillende invalshoeken kijken naar het fenomeen pro-ana. In het laatste hoofdstuk wordt teruggekeken op het voorgaande en kom ik terug op de vraagstelling: wat is de betekenis van pro-ana voor de vaste bezoekers van pro-ana sites?
| Type: |
Thesis
(Master)
|
| Supervisors (RUG): |
| Supervisor | E-mail | Tutor organization | Tutor email |
|---|
| Dijk, M. van | Mathilde.van.Dijk@rug.nl | | | | Muthert, J.K. | J.K.Muthert@rug.nl | | |
|
| Degree programme: |
Master Geestelijke Verzorging |
| Academic year: |
2007- 2008 |
| Date of delivery: |
24 Feb 2017 |
| Last modified: |
24 Feb 2017 13:59 |
| URI: |
https://rcs.studenttheses.ub.rug.nl/id/eprint/217 |
Actions (requires login)
 |
View Item |
