Belle, van, Jan
(2016)
Spiritualiteit als overkoepelend begrip binnen geestelijke verzorging en spirituele zorg.
Master thesis, Master Geestelijke Verzorging.
Abstract
In deze scriptie wordt verslag gedaan van een literatuurstudie naar de wijze waarop het woord ‘spiritualiteit’ wordt gehanteerd in de wereld van de geestelijke verzorging en spirituele zorg1, en van onderzoek dat hiermee verband houdt. De studie onderzoekt een aantal bronnen in de literatuur. Naast de Richtlijn Spirituele zorg, (Agora werkgroep Richtlijn Spirituele Zorg, 2010), die het uitgangspunt vormt voor de studie, betreft dit vooral handboeken en overzichtswerken.
De aanleiding voor deze studie is de wijze waarop het begrip wordt gedefinieerd in de Richtlijn Spirituele zorg, die in het kader van de palliatieve zorg is ontwikkeld. In deze richtlijn wordt het begrip spiritualiteit gehanteerd als een breed concept, dat aangeeft ‘waar het om gaat’ in de bedoelde zorg. Dit sluit aan bij de manier waarop ‘spiritualiteit’ wordt gebruikt in de Angelsaksische literatuur over geestelijke verzorging (chaplaincy) en de wijze waarop de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) het begrip hanteert. Vanuit (godsdienst)psychologisch perspectief is er echter kritiek op een dergelijk breed gehanteerd concept. Deze (en andere) kritiek kan het gesprek over spiritualiteit in de zorg bemoeilijken. Daarom is getracht meer zicht te krijgen op de bruikbaarheid van het begrip spiritualiteit voor de interdisciplinaire communicatie over de vraag ‘waar het over gaat’ als we in het kader van geestelijke verzorging en spirituele zorg spiritualiteit als een overkoepelend begrip voor de bedoelde zorg hanteren. Als we dat doen, moeten we kunnen uitleggen waar geestelijke verzorging en spirituele zorg voor staan, en wat die zorg betekent, wat de effecten ervan zijn.
Binnen de wereld van de geestelijke verzorging en spirituele zorg is er een redelijke mate van consensus over wat in deze context wordt bedoeld met spiritualiteit. De relaties tussen onderliggende begrippen, de structurele verbanden die aangeven hoe de verschillende ‘ingrediënten’ van spiritualiteit zich tot elkaar verhouden, zijn echter veel minder duidelijk. Hierdoor, of mede hierdoor, is het ook onduidelijk hoe spiritualiteit zich verhoudt tot psychologische begrippen. Om dit te ondervangen wordt in de voorliggende studie een model gepresenteerd dat in hoofdlijnen de kernbegrippen en hun onderlinge relaties aangeeft. Verbeelding en beleving zijn belangrijke begrippen in dit model. Op het niveau van uitingen en beleving van spiritualiteit kan er overlap zijn met psychologische begrippen, maar juist in de relaties van expressie en beleving met de kern van iemands levensbeschouwing schuilt het eigene van spirituele zorg en geestelijke verzorging. Deze relaties komen door processen van verbeelding tot stand.
Met betrekking tot de definitie van het begrip spiritualiteit in de Richtlijn Spirituele zorg leidt dit tot de conclusie, dat meer aandacht voor deze structurele kenmerken de definitie sterker zal kunnen maken. Dat geldt ook voor het gebruik van het begrip spiritualiteit in de Beroepsstandaard van de VGVZ, de beroepsvereniging van geestelijk verzorgers in de zorg.
Uit de onderzochte literatuur komt naar voren dat de praktijk van de geestelijke verzorging en spirituele zorg vooral is gebaseerd op de ervaring en het oordeel van deskundigen, en niet op gericht onderzoek naar bereikte resultaten. Meer aandacht voor onderzoek hiernaar is gewenst.
‘Spiritualiteit’ is bruikbaar als overkoepelend begrip voor het aandachtsgebied van geestelijke verzorging en spirituele zorg. Er kan echter wel een kanttekening bij worden geplaatst. Spiritualiteit in deze betekenis kan ook worden aangeduid als ‘generiek levensbeschouwelijk domein’. Elk van beide woorden/woordcombinaties levert het risico dat bepaalde groepen van deelnemers aan het maatschappelijk ‘gesprek’ over spirituele zorg / geestelijke verzorging afhaken. Hoe de maatschappelijke appreciatie van het begrip spiritualiteit verder zal verlopen, is niet duidelijk.
| Type: |
Thesis
(Master)
|
| Supervisors (RUG): |
| Supervisor | E-mail | Tutor organization | Tutor email |
|---|
| Walton, M.N. | M.N.Walton@rug.nl | | | | Zock, T.H. | T.H.Zock@rug.nl | | |
|
| Degree programme: |
Master Geestelijke Verzorging |
| Academic year: |
2014- 2015 |
| Date of delivery: |
11 Nov 2016 |
| Last modified: |
11 Nov 2016 14:42 |
| URI: |
https://rcs.studenttheses.ub.rug.nl/id/eprint/56 |
Actions (requires login)
 |
View Item |
