Lot en zijn dochters in de grot

Scholtmeijer, Maartje Meinsje (2023) Lot en zijn dochters in de grot. Bachelor thesis, Bachelor Theologie.

Text 22-23 BA TH thesis M. Scholtmeijer (4343921).pdf Restricted to Repository staff only Download (1MB)

Abstract

Kan een analyse van de formele aspecten, van de verschillende schrijfwijzen en van de verhaalopbouw ons duidelijk maken waarom het verhaal op deze wijze is verteld? Om deze vraag te beantwoorden zijn verschillende problemen aangekaart op het niveau van woord en zin en verhaal in Genesis 19:30-38, die meer vertellen over waarom het verhaal op deze wijze is geschreven. Het verhaal gaat over een vader die met zijn twee dochters in een grot terechtkomt, daar dronken wordt gevoerd en verkracht wordt, zodat zijn dochters zwanger van hem worden – dat verhaal lijkt op het eerste gezicht duidelijk. Maar als er dieper wordt gekeken naar het verhaal blijken er verschillende problemen te zijn met het verhaal. Sommige problemen worden alleen opgelost door te kijken naar de Hebreeuwse tekst, andere problemen zijn ook te zien in de Nederlandse vertaling. In deze studie zijn de volgende problemen op woordniveau uitgelicht. Ten eerste het probleem van verschillende schrijfwijzen van קום; soms wordt het met een waw geschreven, soms zonder. Vervolgens worden achter vader verschillende suffixen gebruikt. Niet alleen vindt een wisseling plaats tussen 1ste persoon en 3de persoon, wat vrij logisch is, gezien een deel van de tekst directe rede is en een ander deel indirecte rede – ook is een wisseling tussen enkelvoud en meervoud te zien. Ten slotte worden in het verhaal twee verschillende woorden voor seks gebruikt, zowel בוא֩ .שכבals על Op het verhaalniveau zijn eveneens verschillende problemen aangekaart. Eerst is gekeken naar de directe rede, die in het verhaal voorkomt. Op welke manier verhoudt deze zich tot de vertelde tekst? Daarnaast zitten ook problemen in wat gezegd wordt. Hoezo was er “geen man om over ze te komen”? En wat bedoelt de oudste dochter met de uitspraak dat ze zaad van hun vader moeten bewaren? Ook is gekeken naar waar het perspectief ligt, van wie uit het verhaal wordt verteld. Als laatste is gekeken naar waarom specifiek werd benoemd dat het verhaal zich in een grot afspeelde. Niet voor alle problemen was een goede verklaring te vinden, vooral niet op woordniveau. Zo is het niet duidelijk waarom gewisseld wordt tussen meervouds- en enkelvoudssuffixen. De meest logische verklaring is dat de keuze van het suffix aangeeft wat de verhouding is tussen de dochters en Lot. Het benadrukt dat het om incest gaat. Dit kwam naar voren toen er gekeken werd hoe Lot zich tot de oudste dochter verhoudt. Een ander probleem waar geen sluitende oplossing voor te vinden is, is de verschillende schrijfwijze van קום, hoewel de suggestie van Westermann het meest logisch is, namelijk dat het geen invloed heeft. קום staat vlak bij het woord שכב, een woord dat hier voor seks wordt gebruikt. In het verhaal wordt voorts een andere constructie voor seks gebruikt, namelijk בואבוא֩על. De meest logische verklaring voor de verschillende woorden voor seks is dat het afhangt van wie het subject en wie het object is, de man of de vrouw. In het eerste geval, בוא֩ על, zou de man het subject zijn en de dochters het object. Het zou gaan om een normale manier van seks , die echter niet mogelijk is, aangezien de dochters met hun vader in een grot wonen. Dat er geen man op de aarde is, is vermoedelijk de meest logische verklaring voor wat die oudste dochter zegt. In het tweede geval, שכב, zijn echter de dochters, de vrouwen, het subject en is Lot, de man, het object. Het verhaal wordt, zoals geconstateerd is in hoofdstuk 4.2.2, immers verteld vanuit de oudste dochter. Zij is de enige in het verhaal, die tekst heeft. In haar directe reden gebruikt ze beide woorden voor seks, met steeds andere objecten en subjecten. Daarnaast heeft ze het over het bewaren van het zaad van haar vader, wat aansluit op de manier waarop in de tijd van het Oude Testament naar zwangerschap werd gekeken. Het beeld van Lot groeit in de baarmoeder van de dochters. Een laatste opmerking over de ingebedde tekst (de directe rede staat in de ingebedde tekst) is dat in vers 31 en vers 32 de ingebedde tekst de primaire tekst verklaart. Het geeft een reden waarom de dochters overgaan tot hun actie waardoor duidelijk wordt wat de verhouding van de ingebedde tekst tot de primaire tekst is. Vers 34 is eveneens een directe rede, maar deze lijkt op de primaire tekst, omdat het vertelt wat gaat gebeuren in de primaire tekst. De woorden van vers 31 en vers 32 zouden meer aandacht moeten krijgen dan de woorden van vers 34. Ze zijn cruciaal om de tekst te begrijpen, nog meer dan de woorden van vers 34. Uit het feit dat alle woorden door de oudste dochter worden gesproken, blijkt dat het perspectief bij de oudste dochter ligt. De andere personages in het verhaal zijn passief. De jongste dochter doet wat de oudste dochter haar opdraagt, zonder zelf wat te zeggen. Lot wordt verkracht en is dus een seksobject, die niet eens weet wat met hem wordt gedaan, iets wat ook al bleek uit de keuze voor het woord שכב. De kinderen Moab en Ben-Ammi worden alleen geboren. Het is opmerkelijk dat het perspectief bij de oudste dochter ligt. Niet alleen heeft ze geen naam en spelen vaak de jongste kinderen een belangrijke rol in de geschiedenis van Israël, bijvoorbeeld in verhaal van Jakob, ook betekent dit dat het verhaal verteld wordt vanuit een vrouw, wat vrij opmerkelijk is gezien de patriarchale context van het Bijbelboek Genesis. Wat dit voor invloed heeft, is niet verder onderzocht, maar daar zou naar kunnen worden gekeken in een vervolgonderzoek. Ten slotte kwam in het laatste hoofdstuk naar voren dat het belangrijk is dat het verhaal zich afspeelt in een grot. De locatie schept verwachtingen en geeft niet alleen letterlijk aan waar de grenzen zijn, maar ook figuurlijk. Tevens is in dit geval voor een grot gekozen, omdat dit de associatie met de baarmoeder oproept. Veel ontstaansverhalen over de mensheid spelen zich af in een grot. Blijft echter de vraag waarom er sprake is van een specifieke grot, waarom staat er een lidwoord voor het woord grot? Verschillende theorieën bestaan daarover, maar geen enkele is sluitend. Voor een verhaal dat bestaat uit slechts negen verzen, roept het heel wat problemen op. Een aantal problemen is geanalyseerd en voor een aantal is een oplossing gevonden. Deze ideeën zouden kunnen worden gebruikt voor een vervolgstudie, waarbij verschillende studies denkbaar zijn. Zo zou kunnen worden onderzocht hoe de figuur Lot moet worden gezien, een figuur die in Genesis 12 al voorkomt en een prominente rol speelt in de verwoesting van Sodom (Genesis 19:1-29). Maar de woord- en verhaalanalyse zou ook voor het debat over seksueel grensoverschrijdend gedrag kunnen worden gebruikt. In dit debat gaat het vaak over seksueel grensoverschrijdend gedrag van mannen gericht tegen vrouwen, maar dit verhaal laat zien dat het omgekeerd net zo goed kan plaatsvinden, van vrouwen gericht tegen mannen. Ook ander grensoverschrijdend gedrag zoals incest en het dronken voeren van mensen, komt naar voren in dit verhaal. Al deze thema’s zijn niet behandeld in dit onderzoek, maar zouden in een ander onderzoek zeker naar voren kunnen komen. Er kan dus gebruik worden gemaakt van datgene dat hier al is onderzocht. Daarnaast zijn er nog dingen op woordniveau en verhaalniveau die niet zijn onderzocht, maar die alsnog kunnen worden onderzocht, zoals waarom Lot bang was in Zoar te blijven of hoe dronken je moet zijn om niet meer door te hebben dat je verkracht wordt, maar nog wel in staat bent om verkracht te worden. Vermoedelijk zijn de belangrijkste punten op woordniveau en verhaalniveau wel uitgezocht in dit onderzoek. Niet voor alles is een antwoord gevonden, maar een aantal zaken zijn zeker een stuk duidelijker geworden. Zo is het al een stuk duidelijker waarom het verhaal op deze manier wordt verteld. Waarom er voor specifieke woorden zijn gekozen, bijvoorbeeld verschillende woorden voor seks, maar ook een zinsconstructie als “zaad van onze vader bewaren”. De schrijver (en de redacteur) van het verhaal heeft niet zomaar dit verhaal verteld, maar het verhaal op een hele specifieke manier.

Type:	Thesis (Bachelor)
Supervisors (RUG):	Supervisor E-mail Tutor organization Tutor email Bakker, A.F. Faculteit GGW, Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap a.f.bakker@rug.nl
Degree programme:	Bachelor Theologie
Academic year:	2022-2023
Date of delivery:	30 Nov 2023 14:27
Last modified:	30 Nov 2023 14:27
URI:	https://rcs.studenttheses.ub.rug.nl/id/eprint/747

Actions (requires login)

View Item